Trumza (Satureja montana) është një bimë aromatike me veti kuruese e njohur që në lashtësi dhe e përhapur kryesisht në zonën e Mesdheut. Ajo është pjesë e të njejtës familje botanike të nenexhikut (mentes), rigonit dhe borzilokut. Ndër mbi 40 varitetet e njohura të bimës spikasin Satureja hortensis dhe Satureja montana, më të përdorurat si në kuzhinë, ashtu edhe për vetitë e tyre kuruese.
Në kulinari trumza përdoret gjerësisht si erëz aromatizuese për pjata me bazë mishi, peshku apo perimesh, në salsa, supa dhe sallata të freskëta.
Varieteti jonë “Satureja montana” karakterizohet nga aroma e fortë dhe një shije e ngjashme me të limonit. Si bimë aromatike shkon shumë me mishin në furrë, por edhe me pjatanca peshku, midhjesh apo karkalecash deti, si rrjedhojë e shijes së saj të freskët.
Kjo bimë e pasur me vitamina, kripëra minerale dhe vlera të larta antioksiduese përdoret në formë çaji edhe për forcimin e sistemit imunitar, sidomos gjatë ndërrimit të stinëve.
Në bujqësi (por edhe në kopshtet dhe ballkonet e shtëpive tona), trumza kultivohet shpesh edhe si bimë që mban larg insektet e dëmshme për lulet e tjera.
Emri shkencor i trumzës, “Satureja”, e ka prejardhjen nga termi latin që përshkruan ngopjen. Çajrat e trumzës në lashtësi konsumoheshin në fakt pikërisht në fund të banketeve, si tretës natyralë.
Popujt e Mesdheut, që e kanë përdorur ndër shekuj edhe në bankete e ceremoni rituale, i atribuojnë vajrave esencialë te trumzës veti afrodiziake.
Ndërkohë që në Romën e lashtë bima përdorej kryesisht si erëz për të aromatizuar gatimet e ndryshme, duke filluar nga mesjeta vetitë e saj kuruese zbulohen dhe përdoren për një numër të madh shqetësimesh të shëndetit.
Trumza në fakt, e konsumuar në dozat e duhura, ndihmon ndër të tjera tretjen e ushqimit, lehtëson dhimbjen e pickimeve të insekteve (mushkonja, bletë apo grenxa), si edhe forcon sistemin imunitar, falë përmbajtjes së vitaminës C.
